Windows

Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy MS. Works.

Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. Później pojawił się komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, (technologię środowiska graficznego firma Apple otrzymala bezpłatnie od firmy Xerox) z oknami i myszką jako urządzeniem wejściowym. Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak wygodne w użyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach, między inymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu Ventura Publisher. Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak skorzystać z doświadczeń swoich poprzedników, a raczej ukraść je pod pozorem wspópracy podpisanej między Applem a Microsoftem Bill Gates otrzymal od Appla przedpremierowe wydanie komputera Macintosh z zainstalowanym srodowiskiem graficznym i na tej bazie stworzyl swoje środowisko graficzne Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT i Windows 95-98.

O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10 listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku, można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś w rodzaju prapremiery Windows - pojawił się program graficzny firmy Micrografx o nazwie In.a.Vision, który zawierał wersję Windows działającą tylko z nim.
Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów - firmy Corel i Adobe.  

 

Pierwsza wersja Windows, co może się dzisiaj wydawać niewiarygodne, nie była specjalnie popularna. Konkurencja ze strony komputerów Apple Macintosh i ich graficznego systemu operacyjnego była jeszcze wtedy zbyt silna. Dopiero od czasu pojawienia się wersji 3.0 w 1990 roku Windows zyskują na popularności. Sukces przypieczętowała jeszcze wersja Windows 3.1. Do czasu ukazania się Windows 95 w sierpniu 1995 ocenia się, że na świecie używano ponad pięćdziesiąt milionów egzemplarzy Windows.

Użytkownicy mieli z początku sporo zastrzeżeń do Windows, dysponowali jeszcze za słabym sprzętem i małą ilością pamieci operacyjnej, pierwsze wersje na Windows znanego oprogramowania miały wiele problemów, ale i tak środowisko to było wykorzystywane przez coraz więcej osób. Podkreślano przydatność takich cech jak multitasking, przenoszenie danych przez pamięć podręczną, graficzna komunikacja z użytkownikiem. Popularyzacji Windows pomagało ogromne zainteresowanie prasy komputerowej, pojawienie się setek artykułów i książek na ich temat, stanowiących dobre źródło informacji dla użytkowników.

Po dwóch latach, w sierpniu 1992 roku pojawiła się wersja Windows 3.1, przynosząc nie tylko poprawki błędów (bug fixes) i usprawnienia działania, ale także i nowe możliwości. Wprowadzone zostały między innymi technika współpracy aplikacji OLE, skalowalne kroje pisma TrueType czy rozszerzenia multimedialne, a także... gra MineSweeper, zastępująca znaną z Windows 3.0 grę logiczną Reversi.

Pojawiły się też programy komercyjne i freeware stanowiące uzupełnienie dla Windows, takie jak edytory ikon, programy zarządzające skalowalnymi fontami takie jak Adobe Type Manager, wygaszacze ekranu jak AfterDark, programy do zarządzania aplikacjami jak New Wave czy Dashboard. Problemy techniczne z Windows zaczęły rozwiązywać narzędzia z pakietu Norton Utilities.

Istotną rolę w poszerzaniu liczby użytkowników Windows miało pojawienie się dobrej klasy programów użytkowych. Sam Microsoft już w listopadzie 1989 roku zaproponował Word for Windows, z czasem jeden z najpopularniejszych edytorów tekstu. Konkuruje z nim Lotus AmiPro, a później WordPerfect for Windows. Jednak WordPerfect nie uzyskał na graficznej platformie tak wielkiej dominacji jak w DOS i z czasem to Microsoft Word zdobyl rynek. Podobnie było z arkuszami kalkulacyjnymi - Microsoft Excel zdobył już po kilku latach przewagę nad Lotus 1-2-3 czy Borland Quattro Pro, znanymi programami w DOS. W programach graficnzym pionierem był Micrografx, z programem grafiki wektorowej Designer i grafiki prezentacyjnej Charisma, tu jednak istotną pozycję zdobył kanadyjski Corel ze swym CorelDraw, bardzo znanym także w Polsce. Programy do składu do PageMaker i QuarkXpress znane operatorom składu pracującym na komputerach Macintosh oraz przeniesiona ze środowiska GEM - Ventura Publisher.

Później - w październiku 1992 roku - pojawiły się Windows for Workgroups 3.1, wersja WIndows z wbudowaną obsługą sieci dla grupy roboczej, sieci bezpośrednich połączeń miedzy komputerami (peer-to-peer). Jest to środowisko pomyślane dla połączenia małych grup komputerów, udostępnienia w sieci ludziom pracującym obok siebie dysków i drukarek, możliwości wymiany poczty, bez stawiania specjalnych serwerów. Zawiera ona między innymi okrojoną wersję programu poczty elektronicznej Microsoft Mail, terminarz Microsoft Schedule+ oraz sieciową grę karcianą Hearts. Poprawiona wersja tej odmiany Windows - Windows for Workgroups 3.11 - zawiera oprogramowanie do wysyłania i odbierania faksów, 32-bitowy dostęp do plików.

Były to ostatnie wersje Windows jako środowiska graficznego. Produkt początkowo znany jako Windows 4.0 czy pod nazwą kodową Chicago ukazał się już jako system operacyjny Windows 95, by po kilku latach przejść w Windows 98.

W 1995 roku podczas premiery Windows 95 wykorzystywana była piosenka Start Me Up zespołu Rolling Stones, za którą Microsoft zapłacił 2 miliony dolarów. W dniu premiery na całym świecie już od północy przed sklepami komputerowymi ustawiały się kolejki.

Premiera Windows 98 odbyła się 25 czerwca 1998 roku, była już nieco spokojniejsza, jako że i sam produkt nie jest tak rewolucyjną zmianą jak Windows 95 w stosunku do Windows 3.1. Windows 98 mają podobny interfejs użytkownika jak Windows 95, są nieco bardziej multimedialne i lepiej służą uzytkownikom Internetu. Polska wersja tego systemu istnieje od września 1998 roku. W poprzednim roku ukazał się unowoczesniony Windows 95-98 o nazwie ME oraz zamiennik Windows NT  Windows 2000

Dzięki Windows, a także dzięki programom biurowym i multimedialnym Microsoft stał się największym producentem programów kompuerowych na świecie. Założyli go Bill Gates i Paul Allen, którzy dziś należą do jednych z najbogatszych ludzi na świecie. Microsoft zawdzięcza swój sukces rewolucji komputerów osobistych, w której ma jednak też spory udział.

Interfejs graficzny Windows zmienia się z wersji na wersję, co zmusza producentów oprogramowania do zmian w ich programach, ale istnieje wiele programów, które proponują własne rozwiązania w wyglądzie i w porozumiewaniu się z użytkownikiem. Znany program Lotus Organizer ma wygląd otwartego notesu. W programie graficznym Visio wprowadzono po raz pierwszy rozwijalne opisy (pop-up tips) do ikon; dopiero później pojawiły się w Wordzie czy Excelu. Jednak zasady pracy z programami, użycie myszki, obsługa pól dialogowych pozostają podobne - i w tym leży cała siła Windows.

 

Pierwsze wersje systemu (Windows 1.0 - 1984 i Windows 2.0 - 1987) były właściwie typowymi nakładkami na DOS-a i nie wzbudziły wówczas większego zainteresowania gdyż podobnie działających aplikacji było wtedy dosyć wiele. Nieco większe zainteresowanie i komercyjny sukces odniosła dopiero wprowadzona na rynek w 1989 r. wersja 3.0 systemu, która rok później zastąpiona została wersją 3.1.

Windows 3.xx

16-bitowe systemy Windows - Windows 3.1, Windows 3.11 i Windows for Workgroups - w rzeczywistości nie powinny być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę samą technologię dostępu do dysku. Windows 3.x jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora 386 i późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi.
Windows potrafi wykorzystać unikatowe możliwości sprzętu zainstalowanego w komputerze, poprzez możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników do konkretnej karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki wykorzystujące wszystkie możliwości sprzętu.  

Historia
Pierwszy Windows (v. 1.0 ) pojawił się oficjalnie w listopadzie 1985 roku. Pozwalał uruchomić kilka aplikacji jednocześnie (oczywiście działała tylko jedna - aktywna), lecz był bardzo niestabilny.
Wersja 2.0 pojawiła się i wprowadzała obsługę trybu chronionego procesora 286 i trochę łatwiejszą obsługę "Okienek" (mogły zachodzić na siebie).
Windows 3.0 zadebiutował w 1990 r. i był systemem na którym dało już się pracować. Dodano do niego menadżera plików i wprowadzono wielozadaniowość, która była możliwa na procesorze 386 Win 3.1 pojawił się 2 lata później i oprócz tego, że był bardziej stabilny, zawierał jedynie kosmetyczne poprawki.
W 1994 pojawiła się wersja 3.11 i zawierała aktualizacje kluczowych plików Windows:

                  COMMDLG.DLL   GDI.EXE    KRNL386.EXE    PSCRIPT.DRV

                   SHELL.DLL    UNIDRV.DLL    USER.EXE   

Aktualizacja do wersji 3.11 powodowała delikatny wzrost wydajności, ale mimo to była często ignorowana przez wielu użytkowników.Zarówno Windows 3.1 jak i 3.11 nie posiadały wbudowanej obsługi sieci. W czasie, gdy zostały wydane dominującą platformą sieciową był Novell NetWare, który zapewniał oprogramowanie potrzebne do połączenia systemów DOS i Windows.
W rozwoju systemów operacyjnych dla PC system Windows 3.1 to znaczący krok naprzód. Nowe okienka formalnie stanowiły nakładkę na system DOS, w rzeczywistości zawierały wiele cech systemu operacyjnego. System MS Windows mógł wykorzystać dodatkową pamięć, procesor 386 oraz zawierał pełnosprawne sterowniki odsuwające od programisty szczegóły sprzętowe. 
W nowym środowisku dało się uruchamiać wiele zadań (choć nie była to jeszcze pełna wielozadaniowość). W dodatku nowe środowisko umożliwiało tworzenie i korzystanie z tzw. bibliotek wspólnych, czyli bibliotek procedur, które mogły być używane przez wiele programów równocześnie. Takie podejście oszczędza pamięć (ponieważ wspólne funkcje znajdują się w pamięci tylko jednej, wspólnej kopii) oraz zwiększa elastyczność systemu (bibliotekę wspólną można zamienić na nową, lepszą, bez konieczności uaktualniania korzystających z niej aplikacji). 
Środowisko Windows 3.1 składa się z kilku niezależnych komponentów. Najważniejszy z nich to moduł KERNEL. Tak naprawdę jest to jądro nowego ?systemu operacyjnego?, jaki de facto otrzymywaliśmy, uruchamiając Windows z poziomu DOS. Moduł ten obsługuje dostępną pamięć, umożliwia przełączanie zadań, w pełni wykorzystuje możliwości procesora oraz obsługuje biblioteki DLL. 
Moduł GDI udostępnia programom zbiór funkcji wykonujących podstawowe operacje graficzne. Funkcje te są niezależne od sprzętu (właściwe rysunki wykonują odpowiednie sterowniki). Można za ich pomocą rysować na ekranie oraz drukować. Moduł USER obsługuje klawiaturę, mysz oraz wysokopoziomowe operacje graficzne ? wysyłanie narysowanych przez funkcje GDI wzorów na ekran lub drukarkę, ramki okien, kontrolki itd. Interfejs programisty (API) gwarantuje aplikacji dostęp do modułów Windows. 
Środowisko Windows 3.1 może działać w trzech trybach pracy: rzeczywistym, rozszerzonym i w trybie 386. Pierwszy tryb tworzy jedynie graficzną nakładkę na MS-DOS. W okienkach obowiązują wówczas takie same ograniczenia, jak w systemie MS-DOS. Tryb rozszerzony i 386 wykorzystują dodatkowe możliwości procesorów (odpowiednio 286 i 386). W trybie rozszerzonym uzyskujemy dostęp do całej obecnej w systemie pamięci RAM, w trybie 386 uzyskujemy ponadto bardzo użyteczną w przypadku dużych zadań możliwość wykorzystania pamięci wirtualnej (poprzez tzw. plik wymiany ? Swap File) oraz uruchamiania wielu zadań
Windows 3.1 w porównaniu z DOS stanowiły już prawie prawdziwy system operacyjny. Najbardziej rzucającym się w oczy elementem był GUI ? Graphic User Interface, czyli graficzny interfejs użytkownika. 
Natomiast z punktu widzenia architektury oprogramowania głównym osiągnięciem w pierwszych wersjach Windows była implementacja interfejsów aplikacyjnych API (Application Programming Interface) oraz oddzielenie systemu od sprzętu przez warstwę sterowników. Ważnym krokiem było również wprowadzenie modułu komunikacji z siecią w Windows 3.11. 
Ale droga Windows w kierunku zostania pełnowartościowym systemem operacyjnym miała być jeszcze długa i kręta. 

Windows 95

Windows 95, Absolutnym hitem okazała się jednak wypuszczona na rynek w 1995 r. wersja 4.0 systemu, nazywana początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako Windows 95. Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie olbrzymie grono użytkowników na całym świecie, stając się jednocześnie najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno w zastosowaniach profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odrużnieniu od swoich poprzedników jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i wszechstronny. Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu możliwości integracji aplikacji ze sobą i systemem operacyjnym, 32-bitowe jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-bitowe programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości alokowania pamięci operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255 znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową, obsługę standardu Plug & Play oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej czterema MB pamięci operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem modyfikowana była kolejnymi poprawkami. I tak w sumie rozróżniamy 4 jego wersje: oryginalną 4.00.950 (FAT 16), i trzy zaktualizowane:

- Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji 4.00.950a lub 4.00.950w.

- Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 2.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950b

- Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 5.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950c

Windows 98

Windows 98, Ta a wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs użytkownika charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer z Eksploratorem Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML, 32-bitowy FAT, narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny pulpit, program wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi wielomonitorowej (usługa ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do komputera jednocześnie dwóch monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami np. typu CAD daje znacząco większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX 5.0, obsługę technologii MMX. System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny dla laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania zasilaniem: APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych systemu Device Bay. 98 jest również nieco szybszy od swojego poprzednika ale i bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie pracować trzeba mieć przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W czerwcu 1999 r. ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu - Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS.